Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), çeşitli projelerin, planların veya faaliyetlerin çevreye olası etkilerini önceden değerlendirmek ve bu etkilerin yönetilmesini sağlamak amacıyla yapılan bir değerlendirme sürecidir. ÇED, çevresel koruma ve sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde önemli bir araç olarak kullanılır.
ÇED, projelerin veya faaliyetlerin çevreye potansiyel etkilerini belirlemek, bu etkilerin büyüklüğünü değerlendirmek ve bu etkileri en aza indirmek veya telafi etmek için alınacak tedbirleri belirlemek amacıyla gerçekleştirilir. Bu süreç, çevresel, sosyal ve ekonomik faktörleri içerir ve projelerin sürdürülebilirliği açısından önem taşır.
Bir ÇED süreci genellikle aşağıdaki adımları içerir:
Başvuru ve Tanımlama: Proje sahibi veya yürütücü, ÇED sürecini başlatmak için gerekli başvuruyu yapar. Bu aşamada projenin tanımı, kapsamı ve amaçları belirlenir.
Çevresel Durumun Değerlendirilmesi: Projeyi çevresel açıdan etkileyebilecek faktörler belirlenir ve mevcut çevresel durum analiz edilir.
Etki Değerlendirmesi: Projeden kaynaklanabilecek olumlu ve olumsuz etkiler belirlenir ve değerlendirilir. Bu aşama, projenin su, hava, toprak kalitesi, biyolojik çeşitlilik, insan sağlığı gibi çeşitli çevresel alanlara etkilerini içerir.
Alternatif Analizi: Projeye ilişkin farklı plan ve tasarım alternatifleri incelenir ve bu alternatiflerin çevresel etkileri değerlendirilir.
Önlemler ve Tedbirler: Etki değerlendirmesi sonuçlarına göre olumsuz etkileri en aza indirgemek veya telafi etmek için alınacak önlemler ve tedbirler belirlenir.
Raporlama ve Danışma: ÇED sürecinin bulguları, değerlendirmeleri ve önerilen tedbirler içeren bir ÇED Raporu hazırlanır. Bu rapor kamuoyu ve ilgili paydaşlarla paylaşılır ve gerekli danışma ve geri bildirimler alınır.
İzin ve Onay Süreci: ÇED Raporu, ilgili kurumlar ve otoriteler tarafından incelenir ve gerekli izin veya onaylar verilir.
İzleme ve Denetim: Projenin uygulanması sırasında çevresel etkilerin izlenmesi ve denetlenmesi sağlanır. Gerektiğinde tedbirler revize edilir veya yeni tedbirler alınabilir.
ÇED, çevresel sürdürülebilirliği sağlamak, projelerin çevresel etkilerini yönetmek ve toplumun katılımını sağlamak amacıyla önemli bir araçtır. Çeşitli ülkelerde ve bölgelerde yasal gerekliliklere tabi olarak uygulanabilir.